Kermes: Hollanda kökenli, kilise ayini anlamına gelen, kerkmisse sözcüğünden türemiştir. Fransızca da, kermesse: “Kilisede Pazar ayininden sonra hayır için yapılan satış” anlamını taşıyan sözcük; dilimize Fransızcadan kermes olarak girmiştir.
Kermes: Bir derneğe, bir çalışmaya yardım sağlamak amacı ile genellikle açık havada satış yapılarak gelir sağlanan etkinliktir.
Özünde işbirliği ve özveri esasına dayanan ve bir oluşumun kendi döngüsünü sürdürebilmek için gönüllüler topluluğunun ortak hareket ettiği dar kapsamlı satış esasına dayanan faaliyetlerdir kermesler. Daha çok okul aile birlikleri tarafından, okulun bir takım karşılanamayan giderlerini karşılamak amacıyla düzenlenirdi. Kermeste satılanlarsa, okul aile birliği üyeleri tarafından el işçiliği olarak üretilen veya velilerin bağışladığı ürünlerden oluşurdu. Bu satışlardan toplanan paralar, öğrencilerin faydalanacağı şekilde, okulun harcamalarında kullanılırdı.
En azından eskiden böyleydi. Ne yazık ki son yıllarda kermesler çığırından çıkmış durumda. Kermes yapan kuruluşlar ve dernekler o kadar hızlı çoğaldı ki, kermesler birer Pazar yerine dönüştü. Kontrolden çıktı. Okullarla başlayan kermeslere, Öğrenci yurtları, cemaatler ve farklı kitlelerin de dâhil olmasıyla Pazar büyüdü. Hiç kimse de görünüşte masum ama gerçekte esnafla rekabet eden bu alternatif pazara ses çıkarmadı. Çünkü bu kermesleri düzenleyenler hayır işi yapıyorlardı. Belirli bir kitleyi karşısına almayı kimse istemedi. Kermeslere bir sınır çizilmemesi, kermes düzenleyenleri daha da cesaretlendirdi. Her geçen yıl işin çapını büyüttüler. Son iki yıldır salgın hastalık nedeniyle kermesler yapılamıyordu. Hayatın kontrollü bir şekilde normale dönmesi ile birlikte, yeniden hayatımıza girmeye başladılar. İki yıl önce düzenlenen kermeslerde ihtiyaç duyabileceğiniz birçok ürün satıldı. Giyimden tutun da zücaciyeye kadar, gıdadan tutun da bijuteriye kadar ne arasanız kondu kermes tezgâhlarına. Sadece bunlar mı? Tabi ki hayır dahası var. Kermes alanlarına lokantalar kuruldu, döner tezgâhları kondu. Çay ocakları kuruldu, çay satıldı. Bu geniş çaplı pazarın esnaf ile rekabet ettiğini, üstelik haksız rekabet ettiğini kimse dile getirmedi.
Bir tarafta esnaf, devlete ve kurumlara olan her türlü ekonomik yükümlülüğünü yerine getiriyor. İşini ayakta tutmak için çalışıyor, çırpınıyor, didiniyor. Diğer tarafta kermesler, devlete ve kurumlara hiçbir ekonomik katkısı ve yükümlülüğü yok, bütün kazandıkları para derneklerinin, yurtlarının veya farklı cemaatlerin hayır işi diye tanımladıkları çalışmalarda kullanılıyor. Bu koşullarda toplanan paranın ne kadar hayır sayılacağı tartışma konusudur bence. Çünkü siz para kazanırken esnafı mağdur ediyorsunuz. Üstelik bu kermeslerin şehir merkezlerinde, toplumun kolay ulaşabileceği alanlarda yapılıyor olmaları da yanlıştır. Eskiden kermesler okul bahçelerinde yapılırdı.
Elbette ki bu hayır kurumları bir takım giderlerini karşılamak ve topluma faydalı olmak için çalışacaklardır. Kermeslerini yapabilirler ama belirli bir denetim altında. Saldım çayıra Mevla kayıra mantığı ile değil. Öncelikle kermeslerin adresleri belirlenmeli. Kermesleri hangi dernek veya kuruluşlar düzenliyorsa, kendi adres bölgesinde kermesini düzenlemelidir. Okulsa okulun bahçesi, yurtsa yurdun yanı veya dernekse dernek binasının yanı olmalıdır kermesin kurulacağı alan. Eğer kuruluş merkezi kermes için uygun değilse, esnaf yoğunluğunun olmadığı bir bölgede yapılabilir kermesler.
Kermes bir gün olur. Sabah kurarsınız, akşam toplarsınız. Son yıllarda olduğu gibi; her şeyin satıldığı bir Pazar kurup, bu pazarı bir hafta on gün açık tutamazsınız. İşte esnafın kazancı böyle baltalanıyor. Üstelik hayır işi yapılarak esnafla rekabet ediliyor. Bir yerlerde hata var. Esnafın rızkını engelleyerek hayır işi olmaz. Esnaf bu tutumdan rahatsız ama derdini ifade etmeye çekiniyor. Umarım bu yanlıştan en kısa zamanda dönülür ve hiç kimseyi mağdur etmeden kermesler düzenlenir. Sadece biraz daha detaylı ve geniş zamanlı ön hazırlıkla, kuruluşların kendi adreslerinde yapılacak ve bir gün ile sınırlandırılacak kermesler inanın esnaftan da destek görecektir. Esnaf olarak bizim bakış açımız bu. Derseniz ki bir de başka yöntem var onu da konuşur tartışır bu esnaf. Yeter ki karşılıklı hoş görü ve anlayış olsun. Çözüm konuşup tartışmaktan geçer belirli saygı ve sevgi çerçevesinde.