TEMEL GIDA FİYATLARINDA SON BİR YILLIK DÖNEMDE İSE YÜZDE 32,9 ORANINDA ARTIŞ OLDU.
Kamudaki maaş, ücret ve aylıkların enflasyon farkıyla birlikte yüzde 7,33, emekli aylıklarını da yüzde 8,33 oranında zamlandığı bu yılın ilk altı aylık döneminde temel gıda fiyatları ise yüzde 15 oranında zamlandı. Gıda fiyatlarında geçen yılın son aylarında başlayan artış trendi, yaz ayı olmasına rağmen bu yıl haziran ayında da devam etti. Haziranda bir önceki aya göre yüzde 1,1 oranında artan gıda fiyatlarında son bir yılda ise yüzde 32,9 oranında artış oldu.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonun Ar-Ge birimi KAMUAR’ın, fiyatlarını Ankara’daki pazar ve marketlerden her ay düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 76 gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak yaptığı “halkın enflasyonu” araştırmasının Haziran 2021 ayı sonuçları açıklandı.
Araştırmayla, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan, sabit gelirlilerin, ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun ortaya konulması amaçlanıyor.
AYLIK FİYAT ARTIŞI HIZ KESMİYOR
Temel gıda fiyatlarında bu yıl ocak ayında yüzde 3,6, şubatta da yüzde 2,8, martta yüzde 2,5, nisanda da yüzde 2,3, mayısta ise yüzde 1,8 oranında artış yaşanmıştı. Gıda fiyatlarında haziranda yüzde 1,1’le devam eden bu artış trendi; işgücünün yüzde 30’una yakınını oluşturan 10 milyona yakın vatandaşın âtıl durumda olduğu, diğer bir ifadeyle ya hiç geliri olmadığı ya da düzensiz çok az bir gelirle geçinmek zorunda bulunduğu bir dönemde, açlık ve yoksulluk riskini önemli ölçüde artırıyor. Maaş, ücret ve aylık alanların da gıda karşısındaki satın alma gücü büyük ölçüde azaldı.
Temel gıda fiyatlarında haziranda yaşanan artış eğiliminde, ekmek, un, bulgur, et-balık, yağ, meyve gibi gıda gruplarında yaşanan artışlar belirleyici oldu.
Haziranda, ekmek, un, bulgur fiyatlarında bir önceki aya göre yüzde 2,1 oranında artış kaydedildi. Et ve balık grubu fiyatlarında yüzde 2,5 oranında artış yaşanan haziran ayında süt ve süt ürünleri ile yumurta grubunu fiyatlarında yüzde 0,8 oranında bir düşüş yaşandı. Yağ fiyatlarında geçen yılın son aylarından itibaren sıvı yağlarla başlayan artış trendi haziranda da devam etti ve yüzde 3,1 oranında artış oldu.
Meyve fiyatlarının, pazara yeni çıkan meyvelerin de etkisiyle yüzde 4,4 oranında arttığı haziranda ayında sebze fiyatlarında ise bir önceki aya göre yüzde 2,1 oranında düşüş oldu.
Bakliyat fiyatlarının yüzde 2,9 oranında gerilediği haziranda, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatları yüzde 0,3 oranında arttı.
GIDA FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM
(Haziran 2021; %)
Bir Önceki Aya Göre Aralık 2020’ye Göre Yıllık 12 Aylık Ortalama
Ekmek, un, bulgur, makarna 2,1 8,3 23,2 17,0
Et-Balık 2,5 22,8 14,7 17,9
Süt, süt ürünleri, yumurta -0,8 16,5 32,0 27,1
Yağ 3,1 16,9 55,7 36,9
Meyve 4,4 56,2 62,6 42,6
Sebze -2,1 -11,0 66,2 66,1
Bakliyat -2,9 -2,2 19,3 24,5
Diğer 0,3 8,1 13,3 9,5
Ortalama 1,1 15,0 32,9 30,0
Böylece, mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 76 gıda maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için haziranda bu yıl mayıs ayına göre yüzde 1,1 oranında daha fazla para ödendi.
İLK ALTI AYLIK DEĞİŞİM
Gıda fiyatlarında ocak-haziran dönemin ise yüzde 15 oranında artış yaşandı. Yılın ilk yarısında ekmek, bulgur, un makarna fiyatlarında yüzde 8,3, et ve balık fiyatlarında yüzde 22,8, süt, süt ürünleri ve yumurta fiyatlarında yüzde 16,5 oranında artış gözlendi. 2020 yılının son aylarında hızla yükselen yağ fiyatlarında ise yüzde 16,9 oranında artış oldu. Yılın ilk altı aylık döneminde meyve fiyatlarında yüzde 56,2 artış, sebze fiyatlarında yüzde 11 oranında düşüş kaydedildi. Bakliyat fiyatlarında yüzde 2,2 oranında gerileme oldu. Diğer işlenmiş gıda fiyatlarında ise yüzde 8,1 oranında artış oldu.
YILLIK DEĞİŞİM
Gıda fiyatlarında yıllık olarak ise (Haziran 2020’ye göre) yüzde 32,9 oranında artış gözlendi.
Bu yıl haziranda geçen yılın haziran ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 23,2, et-balık fiyatlarında 14,7, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 32 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 55,7 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 62,6, sebze fiyatları ise yüzde 66,2 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 19,3 diğer gıda fiyatları ise yüzde 13,3 oranında zamlandı.
YILLIK ORTALAMA
Sepete dâhil edilen ürünlerin son 12 aylık ortalama fiyatlarının bir önceki 12 aylık dönemdeki ortalama fiyatlarıyla karşılaştırılarak hesaplanan 12 aylık ortalamalara göre de gıda fiyatlarında yüzde 30 oranında artış yaşandı.
Yıllık ortalamalara göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatları yüzde 17, et ve balık fiyatları yüzde 17,9, süt, süt ürünleri ve yumurta fiyatları yüzde 27,1, yağ fiyatları yüzde 36,9, meyve fiyatları yüzde 42,6, sebze fiyatları yüzde 66,1, bakliyat fiyatları yüzde 24,5, diğer gıda maddelerinin fiyatları da yüzde 9,5 oranında artış kaydetti.
Mehmet BALIK
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu
Genel Başkanı
Araştırmanın yöntemiyle ilgili not:
